Докумуоннар   Сонуннар   Олонхо   Күрэхтэһиилэр   Култуура   Музыка музейа   Тыл политиката   Научнай чинчийиилэр   Yорэх уонна култуура   Тылдьыт   Ыстатыйалар   Айар болох   П.А. Ойуунускай   Музыка музейа

Александр Федорович Миддендорф

(1815-1894)

Академик, естествоиспытатель А.Ф.Миддендорф олоІхоґут тылыттан аан бастаан олоІхо тылын-іґµн сурукка киллэрбит ки¤инэн буолар.

“Можно без преувеличения сказать, что именно Миддендорф положил начало основательному изучению быта якутов" Э.К. Пекарский

"ОлоІхо близко к богатырским сказкам киргизов и татар Южной Сибири и Минусинского края" А.Ф.Миддендорф

1815 с. атырдьах ыйын 6 кµнµгэр А.Ф.Миддендорф Прибалтика±а Эльва диэн сиргэ тіріібµтэ.

1832 с. Петербурдаа±ы гимназияны бµтэрэн Тарту диэн куоракка Дерптскайдаа±ы университет медицинскэй салаатыгар µірэнэ киирбитэ.

1837 с. диссертациятын кімµскээн медицина доктора буолбута, ол кэннэ научнай билиитин кэІэтэ Германия±а, Австрия±а баран µлэлээбитэ.

1839 с. Россия±а тіннін Киевтаа±ы университет зоология профессора буолбута.

1840 сс. академик К.М. Бэрэ Новоземельскай экспедициятыгар кыттыбыта.

1842-45 с. Сибирдээ±и экспедицияны салайбыта.

1843-44 сс. Миддендорф Саха сиригэр экспедиция±а кэлэ сылдьан естественнонаучнай µірэтиитин таґынан олохтоох омук оло±ун-дьаґа±ын, тылынан уус-уран айымньытын чинчийбитэ. Ол курдук, "Эриэдэл Бэргэн" диэн олоІхону олохтоох олоІхоґуттан истэн баран, киириитин латинскай алфавитынан хайдах истибитинэн сурукка киллэрбитэ, сµрµн ис хоґоонун кылгатан нуучча тылынан суруйбута, 1878 с. бэчээттэнэн тахсыбыта.

1848 с. "Сибиир хотугу уонна илиІІи іттµгэр айан" диэн улахан µлэтигэр 19 µйэ бастакы аІарыгар хотугу Сибиир норуоттарын олохторун-дьаґахтарын тула іттµттэн сырдаппыта.