Докумуоннар   Сонуннар   Олонхо Олонхоhуттар   Күрэхтэһиилэр   Култуура   Музыка музейа   Тыл политиката   Научнай чинчийиилэр   Yорэх уонна култуура   Тылдьыт   Ыстатыйалар   Айар болох   П.А. Ойуунускай   Музыка музейа

Олонхолор

1. "Дьулуруйар Ньургун Боотур"

2. "Кыыс Дэбилийэ"

Ытыктабыллаах портал ыалдьыттара!

Эһиги саха норуотун культуратын чулуу шедевригэр аналлаах Олоңхо – саха норуотун чулуу айымньыта салааны астыгыт.

Саха героическай эпоһа олоңхо – түң былыргы төрүттээх. Чинчийээччилэр саба5алааһыннарынан, олоңхо б.э. VIII-IX үйэлэриттэн хойута суох үөскээбитэ.

Саха героическай эпоһа бүтүн Аан дойду билиниитин ылбытын 2005 сыл сэтинньи ыйга – киһи-аймах бүтүн аан дойдутаа5ы тылынан уонна материальнайа суох нэһилиэстибэтин Шедеврдэрин испииһэгэр киирбитэ туоһулуур.

2005 сыл ахсынньы 29 күнүгэр Саха республикатын Президенэ В.А. Штыров Саха героическай эпоһа - Олоңхону харыстааһыңңа, үөрэтиигэ уонна тар5атыыга дьаһаллар тустарынан диэн Ыйаа5ы таһаарбыта. 2006-2015 сыллар республика5а Олоңхо уон сылынан биллэриллибитэ, Олоңхо государство өттүттэн өйөнөрүгэр СР сокуонун уонна Целевой программа бырайыага оңоһулла сылдьар.

Сайтка Олоңхону кытта сибээстээх араас информацияны булуоххут: олоңхоһуттар;

- олоңхоттон быһа тардан толоруулар;

- олоңхо текстэрин;

- олоңхо туһунан билиңңи гуманитарнай чинчийиилэр;

- олоңхо уобарастарынан өрө көтө5үллүбүт искусство айымньыларын

туһунан сибиэдэнньэлэрин булуоххут.

«Олонхо – олохпут ситимэ»

Алтынньы бүтүүтэ Хатастаа5ы «Тускул» культура киинигэр «Олонхо – олохпут ситимэ» диэн научнай-практическай конференция ыытылынна. Кулуупка киирээт, сахалыы эйгэ5э куустара5ын. Ыалдьыттары сахалыы сиэринэн, алаадьынан, саламаатынан, кымыһынан, баахыланан айах тутан көрүстүлэр. Кулууп иһэ бүтүннүү тупса5айдык киэргэтиллибит, кыттааччылар бары сахалыы танастаах сайбаһа-намылыһа хаамсаллар. Былырыын «Тускул» культура киинэ кө5үлээһининэн «Олонхо – саха норуотун бар5а баайа» диэн научнай-практическай конференция ыытыллыбыта. Ол түмүгүнэн СР культуратын үтүөлээх үлэһитэ, «Тускул» культура киинин директора Л.М. Чепалова хомуйан оноруутунан, О.А. Капитонова редакциялааһынынан, Е.Е. Семенова бэчээккэ бэлэмнээһининэн, «Тускуллар» СР культуратын уорнна духуобунай сайдыытын Гранын ылбыт үптэригэр «Олонхо – саха норуотун бар5а баайа» диэн кинигэни таһаардылар. Олонхо түһүлгэтин арыйыыга мустубут дьону Хатас олохтоох дьаһалтатын баһылыгын солбуйааччы П.А. Козлова, «Арчы Дьиэтин» директора, СР культуратын үтүөлээх үлэһитэ, республикатаа5ы «Олонхо» Ассоциация куораттаа5ы филиалын салайааччыта Н.С. Толбонова, конференция бочуоттаах ыалдьыт, саха тылын уонна литературатын кырдьа5ас учуутала С.И. Горохов, «Тускул» культура киинин Далбар Хотуна, СР культуратын үтүөлээх улэЬитэ Л.М. Чепалова э5эрдэлээтилэр. Хатас тэрилтэлэрэ олонхо5о үлэлэрин сырдатар туьулгэлэрин тардан, туох үлэни ыыталларын кылгастык билиһиннэрэллэр.

Сана тахсыбыт кинигэни СР үөрэ5ириитин министерствотын Национальнай оскуолалар институттарын директорын солбуйааччы, пед.н.к. Е.П. Чехордуна, Арчы Дьиэтин директоры солбуйааччы, СР культуратын туйгуна, РФ журналистарын Союһун чилиэнэ В.И. Бочонина ырытыыларын иһиттибит. Хатас орто оскуолатын саха тылын уонна литературатын учуутала И.В. Алексеева, о5о музыкальнай оскуолатын терүт культура5а учуутала С.В. Григорьева, ИПКРО ыстаарсай методиһа, РФ үтүөлээх учуутала П.П. Григорьев санааларын атастастылар. «Кэрэчээнэ» о5о саадын методиһа Г.С. Николаева «Оскуола5а киириэн иннинээ5и саастаах о5олорго олонхону билиһиннэрии», о5о дьо5урун сайыннарар киин учуутала Л.С. Иннокентьева «Олонхо сүрүн геройдарын туойунан мэһийэн оноруу», спортивнай оскуола директорын ииитэр үлэ5э солбуйааччы О.П. Гаврильева «О5о эт-хаан өттүнэн сайдыытыгар олонхо оонньууларын оруола», Хатас орто оскуолатын 8 –с кылааһын үөрэнээччитэДьулус Игнатьев «Олонхонон о5ону сиэрдээх буолууга иитии» диэн дакылааттары иьиттибит. Маастардар сүбэлэрэ туспа биир түьүмэ5инэн ыытылынна. Саха сирин норуоттарын музыкаларын уонна фольклордарын музейын директора, историческай наука кандидата, РФ культуратын үтүөлээх үлэһитэ, СР үтүөлээх артыыһа А.П. Решетникова «Олонхону туруорууга музыканы таба туһаныы», СГУ доцена, ист. н.канд. С.И. Петрова «Саха танаһыгар өн-дьүһүн дьүөрэлэһиитэ», СР народнай артыыһа, П.А. Ойуунускай аатынан Госбириэмийэ лауреата С.И. Борисова «Олонхо режиссурата» диэн темаларга кэрэхсэбиллээхтик кэпсээтилэр. Тэрээһин түмүгүнэн Олонхо сылларыгар ситимнээхтик үлэлиир биир кэлим Программа ылынынна.