Докумуоннар   Сонуннар   Олонхо   Күрэхтэһиилэр   Култуура   Музыка музейа   Тыл политиката   Научнай чинчийиилэр   Yорэх уонна култуура   Тылдьыт   Ыстатыйалар   Айар болох   П.А. Ойуунускай   Музыка музейа

Эдуард Карлович Пекарскай

(1858-1934)

Саха тылдьытын автора,

Саха фольклорун уонна этнографиятын чинчийээччи, "Сибиряковскай экспедиция" кыттыылаа±а.

"Язык племени это выражение всей его жизни, это музей, в котором собраны все сокровища его культурной и высшей умственной жизни" Э.К.Пекарский.

1858 с. алтынньы 25 кµнµгэр Э.К.Пекарскай Минскэй губерния, Игуменскай уеґыгар дьадайбыт польскай дворян дьиэ-кэргэнигэр тіріібµтэ.

1878 с. "Земля и воля" диэн революционнай тµмсµµ чилиэнин быґыытынан тутуллан, байыаннай-полевой суут быґаарыытынан Саха сиригэр сыылка±а ыыппыттара.

1881 с. 20-чэ сыл курдук Боотурускай улуус 1-кы Игидей нэґилиэгэр сыылка±а кэлэн олорбута. Сыылка±а олорор сылларыгар олохтоох сахалары: К.Г.Оросины, М.Н.Андросова-Ионованы, Р.Александрову о.д.а. саха тылынан уус-уран айымньытын хомуйууга ыІырбыта. Бу сааґыланан хомуллубут матарыйааллар "Образцы народной литературы якутов" диэн Пекарскай бэйэтэ редакциялаан таґаарбыт кинигэтигэр киирбиттэрэ.

1889 с. Э.К.Пекарскайы Дьокуускай куоракка олорорго кіІµллээбиттэрэ, бу сылга "Словарь якутского языка" диэн 7 тыґ тыл киирбит саха тылдьытын бастакы таґаарыытын И.М.Сибиряков µбµлээн бэчээттээн са±алаабыттара. Бу µлэтигэр олохтоох саха тылын баґылаабыт дьон: а±абыыт Д.Д.Попов, олоІхоґут М.Н. Андросова-Ионова, тыл µірэхтээ±э С.А.Новгородов уонна аан дойдуга биллибит ученайдар, академиктар: В.В.Радлов, К.Г.Залеман, В.В.Бартольд о.д.а. кіміліспµттэрэ.

1905 с. наука Академията туруорсуутунан Пекарскайы Санкт-Петербурга кіґірµгэр кіІµллээбиттэрэ.

1905-1910 сс. Пекарскай Нуучча музейын этнографическай салаатыгар µлэлээбитэ, онтон Нуучча Географическай обществотын Саха сирин µірэтэр комиссия±а чилиэнинэн сылдьыбыта.

1912 с. "Словарь якутского языка", "Образцы народной литературы якутов" диэн улахан µлэлэрин иґин Пекарскай Нуучча Географическай обществотын аатыттан кыґыл кімµс мэтээлинэн на±араадаламмыта.

1927 с. АН.СССР член корресподенынан талыллыбыта.

1930 с. Э.К.Пекарскай оло±ун саамай улахан µлэтин, 25 тыґ. тыл киирбит "Словарь якутского языка" диэн саха тылдьытын бµтэґик 13-с таґаарыытын Саха Республикатын правительствотын кімітµнэн бэчээттээн таґаарбыта.

1931 с. тµµр тылын µірэтиигэ іІітµн иґин АН СССР бочуоттаах чилиэнэ буолбута.

1958 с. Пекарскай 100 сааґын бэлиэтээґиІІэ анаан 38 тыґ. тыл киирбит "Словарь якутского языка" диэн кини сµдµ µлэтэ Венгрия±а хаттаан тупсарыллан тахсыбыта.

Инники этиллибит улахан µлэлэрин таґынан, норуот тылынан уус-уран айымньыларын уонна "Библиография якутской сказки" диэн бэйэтин кэмигэр толору µлэлэри бэчээттэппитэ.